Глаукома – кагыйдә буларак, ике күзне дә зарарлаучы (әмма бер үк вакытта түгел) мәкерле авыру. Ул акрынлап, сиздермичә генә үсеш ала, шул сәбәпле аңа диагнозны соңарып кына кую мөмкин була.

Махсус рәвештә глаукомага диагноз кую һәм аны дөрес дәвалау өчен, 2015 елда «ТР Сәламәтлек саклау министрлыгының Республика клиник күз авырулары хастананәсе» дәүләт автономияле сәламәтлек саклау учреждениесендә глаукома авыруыннан дәвалау бүлмәсе булдырыла.

Глаукомадан дәвалау бүлмәсе хезмәткәрләре:

• Зверева Ольга Германовна - глаукома авыруыннан дәвалау бүлмәсе мөдире, югары категорияле табиб-офтальмолог, глаукоматолог;
• Тезева Александра Сергеевна - икенче категорияле табиб-офтальмолог, глаукоматолог.

Дөньяви берләшмәнең фәнни тормышында актив катнашуы, клиник тикшеренүләр үткәрүе нәтиҗәсендә Зверева О.Г. глаукомага диагноз кую һәм аны дәвалауның яңадан-яңа ысулларын кулланылышка кертә.

Глаукомадан дәвалау бүлмәсендә сез түбәндәге хезмәт күрсәтү төрләренә юлыга аласыз:

• авыруны башлангыч чорында ук билгеләү өчен, тулы тикшеренү узу;
• элегрәк куелган диагноз буенча белгечтән консультация алу;
• глаукома авырулы пациентка диагноз кую, дәвалау һәм медицина документларын әзерләү буенча индивидуаль план төзү;
• авыруының индивидуаль барышын исәпкә алып, әлеге пациент өчен зарур булган дәвалау алымнарын куллану;
• таләп ителгән очракта лазер белән терапевтик дәвалау;
• авыру барышын медицинада алдан билгеләү.

Глаукома авыруын ачыклау өчен, пациент, беренче чиратта мәҗбүри диагностика ысулларын узып, табиб-офтальмологтан консультация алырга тиеш.

Бу ни өчен кирәк? Югарыда искәртелгәнчә, глаукома – мәкерле авыру. Ул башлангыч чорында бертөрле генә симптомнарга ия булмый, шул сәбәпле табиб-офтальмолог аны тиз генә билгели алмаска да мөмкин. Глаукоманың билгеләре авыру шактый көчәйгәч яки инде тирәнгәрәк киткән очракта гына беленә: бу вакытта 50% тан күбрәк нерв җепселе үлгән була. Шул сәбәпле, зарарланган урынны кечкенә стадиядә булганда ук билгеләп булырлык төрле ысуллар кулланып, комплекслы тикшеренү узу һәм авыруның азуын вакытында туктату зарур.

«ТР Сәламәтлек саклау министрлыгының Республика клиник күз авырулары хастананәсе» дәүләт автономияле сәламәтлек саклау учреждениесендә глаукома авыруыннан дәвалау бүлмәсендә глаукомага диагноз кую өчен кулланыла торган ысуллар:

1. Күрү сәләтенең үткенлеген билгеләү – авторефрактометр һәм фороптер кулланыла;
2. Тонометрия – күз эчендәге басымны төрле ысуллар кулланып үлчәү: Маклаков тонометриясе, Гольдман тонометриясе, пневмотонометрия, Icare импрессион тонометриясе. Күз эчендәге басымны үлчәгәндә никадәр күбрәк ысуллар кулланылса, алынган нәтиҗәләр дә дөреслеккә шулкадәр күбрәк туры киләчәк.
3. Күз эче басымының тәүлеклек мониторингы – күз эчендәге басымны мөстәкыйль рәвештә үлчәү өчен пациентка Icare аппараты (Финляндия) бирелә. Атна дәвамында көннең теләсә-кайсы вакытында пациент күз басымын үлчи ала, анан соң, аппаратта теркәлгән күрсәткечләрдән чыгып, табиб күз эче басымының тәүлеклек тирбәнешләр графигын төзи. Тәүлеклек тирбәнешләр дәрәҗәсе түбәнрәк булган саен, глаукома да акрынрак үсеш ала.
4. Тонография – күз алмасындагы сыекча күрсәткечен күләм ягыннан билгеләү ысулы, электрон тонограф ярдәмендә тикшерелә;
5. Гониоскопия – заманча контактлы линзалар кулланып, ярыклы лампа ярдәмендә тикшерү ысулы. 100 % пациентка диагноз кую һәм дәвалау ысулын билгеләү өчен уздырыла;
6. Офтальмоскопия – күрү нервын һәм челтәр катлауның нерв җепселләре катламын, турыдан-туры булмаган бинокуляр ысул кулланып, сферик булмаган линзалар ярдәмендә яки турыдан-туры Гольдман линзасы белән тикшерү ысулы;
7. Стереофотография ясау – төрле линзалар һәм ярыклы лампа ярдәмендә күз алмасының алгы өлешенең һәм күз төбенең торышын аларны динамикада бәяләү өчен билгеләү ысулы;
8. Конфокаль сканирлаучы офтальмоскопия – HRT – сканирлаучы лазер офтальмоскопы ярдәмендә уздырылучы ысул. Процессны объективлаштырырга булыша, нейроретиналь ДЗН поясы күрсәткечләренең микъдари әһәмиятен, нерв җепселләре катлавының калынлыгын, ДЗН экскавациясе торышын билгели.
9. Оптик когерент томография (ОКТ) – Heidelberg фирмасының (Германия) Spectralis OCT-томографы ярдәмендә башкарылучы ысул. Ул күз структурасын тиз арада тикшерү һәм иң кечкенә дәрәҗәдәге беренчел үзгәрешләрне дә ачыклау, шулай ук күзнең челтәр катлавы һәм ДЗНның аркылы-секцион сурәтен алу мөмкинлеге бирә;
10. Периметрия – HFA (Humphrey Field Analyzer) күрү мәйданы анализаторы ярдәмендә башкарылучы ысул. Периметр моделе күрү мәйданындагы барлык, шул исәптән башлангыч дәрәҗәдәге үзгәрешләрне дә дөрес ачыклау өчен бөтен мөмкинлекләрне дә бирә, чөнки башлангыч дәрәҗәдә пациент үзе күрә алмаган яки периметриянең башка ысуллары тарафыннан ачыклау мөмкин булмаган үзәк күрү мәйданы кимчелекләре генә гамәлдә була. Шулай ук классик дуга периметрында күрү мәйданнарын билгеләүче стандарт методика да кулланыла;
11. Кератопахиметрия – АКШ Alcon компаниясенең ультратавыш пахиметриясе ярдәмендә башкарылучы ысул. Әлеге ысул стандартлашкан һәм клиник тикшеренүләр вакытында кулланыла;
12. А-сканирлау – АКШ Alcon компаниясенең А-сканда башкарылучы ультратавыш ысулы. Күз алмасының озынлыгын һәм аның төзелешен билгеләү өчен кулланыла.
13. Ультратавыш биомикроскопиясе –зарурлык туган очракта билгеләнә һәм белгеч тарафыннан ультратавыш диагностикасы буенча башкарыла.

«ТР Сәламәтлек саклау министрлыгының Республика клиник күз авырулары хастананәсе» дәүләт автономияле сәламәтлек саклау учреждениесендә глаукома авыруыннан дәвалау.

Сезгә ГЛАУКОМА диагнозы куелган икән, УЛ – ХӨКЕМ ТҮГЕЛ.

Төрледән-төрле дәвалау юллары бар.

Бездә Сезнең өчен ике төрле хәбәр бар:

• яхшы хәбәр –дөрес дәваланган очракта пациентлар озак һәм тулы канлы тормыш белән яши!
• начар хәбәр – глаукомадан һәрдаим һәм озак дәваланырга туры киләчәк, дәвалану курсының вакыты чикле түгел, ул – гомерлек.

Глаукомадан дәвалануда төп максат – күз эчендәге басымны төшерү. Күз эчендәге басымны төшерә торган дәвалау төрләре бик күп.

Төп ысул – күз басымын төшерә торган күз тамчылары тамызу.

МӨҺИМ: Медикаментлар кулланып дәвалану булышмаган очракта табиб хирургия юлы белән дәвалауны тәкъдим итә. Соңгысы тамчылар тамызу мөмкинлеге булмаган очракта да билгеләнә (кабул итә алмау, тискәре йогынтысын тою, аллергия, тамчы тамызганда тиешле режим саклау мөмкинчелеге булмау).

Глаукомадан хирургия юлы белән дәвалауның ике төре бар: лазер белән һәм операция ясап дәвалау.

Лазер белән дәвалау ысуллары:

• селектив лазер трабекулопластикасы (СЛТ) – склера каналы проекциясенә генә түгел трабекуланың бөтен җиренә дә җылытмаучы махсус лазер нурланышы кулланып дәвалау. Бу очракта селектив лазер трабекулопластикасы бик кыска вакытлы импульслары аркасында трабекула тукымасына термаль зыян салмый, шулай ук аның күзәнәкләренең һәм коллаген җепселләренең коагуляцион некрозын барлыкка китерми; шул сәбәпле әлеге ысулны яңадан кулланырга мөмкин (авыру кабатланган очракта);
• аргон-лазер трабекулопластикасы (АЛТП) – ачык почмаклы глаукома очрагында, бер үк төрле параметрлы лазер кулланып, склера каналы проекциясе зонасын лазер коагулятлары белән дәвалау;
• YAG-лазер периферия иридотомиясе (ПИТ) – бер фокуска җыелган лазер нуры ярдәмендә төсле катлауның периферия өлешендә зур булмаган тишем ясала. Шул тишем аркылы күзнең арткы өлешеннән алгысына сусыл сыекча агып чыга, бу үз чиратында күз эче басымының кинәт күтәрелүенә комачаулык тудыра. Тумыштан килгән һәм ябык почмаклы глаукома очрагында кулланыла;
• лазер десцеметогониопунктурасы (ЛДГП);
• лазер гониопластикасы (ЛГП).

Дәвалау ысулларын берләштерергә мөмкин.

«Селектив лазер трабекулопластикасы» (алга таба – СЛТ) – бу гади, әмма бик нәтиҗәле лазер белән дәвалау процедурасы, күз эчендәге басымны төшерә һәм шуңа күрә глаукома булганда тәкъдим ителә. Бу дәвалау ысулын амбулатор шартларда да кулланырга мөмкин һәм аңа нибары 5 минут вакыт сарыф ителә. СЛТ – йомшак инвазив булмаган процедура, аны кирәге чыкканда яңадан кабатларга мөмкин.

СЛТ принцибы нидән гыйбарәт?

СЛТ вакытында түбән дәрәҗәдәге энергияле кыска лазер импульслары файдаланыла. Алар бары тик меланинлы күзәнәкләргә яки күзнең дренаж зонасындагы пигмент күзәнәкләренә генә тәэсир итә. Нәтиҗәдә, дренаж зонасы тукымалары табигый юл белән торгызыла, бу үз чиратында сусыл сыекча бүленеп чыгуның яхшыруына һәм күз эчендәге басымның төшүенә китерә. Икенче төрле әйткәндә, күз эчендәге сыекча агып чыга торган канал чистара. Күз тирәсендәге пигмент тәшкил итмәгән күзәнәкләргә, шулай ук күзнең башка структураларына СЛТ процедурасының йогынтысы юк. СЛТ 75-85% пациентның күз эчендәге басымын уртача алганда 25тән алып 30%ка кадәр төшерә. СЛТ булышмаган очракларда дәвалауның башка төрләре файдаланыла.

СЛТ операциясе ничек башкарыла?

Процедура алдыннан урындагы анестезия сыйфатында күзгә тамчы тамызалар. Махсус микроскоп аша лазер нурланышы импульслары бик төгәл һәм пөхтә рәвештә күзнең дренаж зонасына китереп җиткерелә. Бу процесс берничә минут вакытны ала һәм пациент аны сизми диярлек. СЛТ уздырылганнан соң якынча өч көн үткәч, күз эчендәге басым сизелерлек төшә (75-85% пациентның якынча 20-30%ыныкы). Операциядән соң пациентка даими рәвештә табибка күренеп тору зарур.

ЕШ БИРЕЛӘ ТОРГАН СОРАУЛАРГА ҖАВАПЛАР:

- Нинди пациентларга СЛТ килешә?

• пациентларда күз гипертензиясе, ачык почмаклы глаукома, пигментлы глаукома, глаукомага каршы препаратларга аллергия очракларында;
• глаукомага каршы күз тамчылары салуны туктату яки киметү теләге булган пациентларга;
• аргон-лазер трабекулопластикасыннан соң уңай нәтиҗә күзәтелмәгән пациентларга.

- Бу лазер процедурасы вакытында пациент авырту сизәме?

Бу процедура вакытында авырту бөтенләй сизелми, һәм ул күзләр өчен куркыныч тудырмый.

- Бу процедураны никадәр еш кабатларга мөмкин?

Селектив лазер трабекулопластикасы – йомшак инвазив булмаган процедура, аны кирәге чыкканда яңадан кабатларга мөмкин. Чагыштыру өчен мисалга элегрәк кулланылган лазер процедураларын (аргон-лазерны) китереп үтәргә була: аларны күз тирәсенә зыян салган өчен кабат уздырырга мөмкин түгел диярлек.

- СЛТ булышмаган очракта нәрсә эшләргә?

Дарулар белән дәвалануны дәвам итү яки киләчәктә операция ясату кирәк булган очракта бу процедура күзгә бернинди дә тискәре йогынты ясамый.

Селектив лазер трабекулопластикасы кайбер пациентларга бернинди нәтиҗә бирмәсә дә, тискәре йогынтысы юк.

«Лазер иридэктомиясе»  – тиз башкарыла һәм авыртусыз уза торган лазер хирургик процедурасы. Ул бернинди дә куркыныч тудырмый һәм хастаханәгә салып дәвалауны таләп итми. Бу ысул тар почмаклы глаукомалы, беренчел һәм икенчел ябык почмаклы глаукомалы пациентларда кулланыла. Лазер иридэктомиясе төсле катлауның периферия өлешендә зур булмаган тишем ясалудан гыйбарәт. Иридэктомия функциональ бәбәк чыгыры очрагында кулланыла һәм күзнең арткы һәм алгы камералары арасындагы басымны тигезләүгә, алгы камера почмагы ачылуга китерә.

Лазер иридэктомиясе принцибы нидән гыйбарәт?

Лазер иридэктомиясе – төсле катлауның периферия өлешендә YAG лазер ярдәмендә зур бклмаган тишем ясалудан гыйбарәт. Иридэктомия функциональ бәбәк чыгыры очрагында кулланыла һәм күзнең арткы һәм алгы камералары арасындагы басымны тигезләүгә, алгы камера почмагы ачылуга китерә. Авыртуны сиздерми торган тамчылар тамызып, урындагы анестезия шартларында башкарыла, берничә минут дәвам итә, аннары пациент шунда ук көндәлек эшләренә күчә ала. Иридэктомиядән соң кайвакыт операциягә кадәрге кебек үк глаукомага каршы тамчылар тамызу таләп ителә.

Операция юлы белән дәвалау ысуллары:

• Үтеп керми торган тирән склерэктомия;
• Синустрабекулэктомия (СТЭ);
• Дренажлар имплантациясе;
• Клапаннар имплантациясе.

Глаукомадан дәвалау бүлмәсенең төшемле тәкъдимнәре!

Сезнең акчагызга экономия максатыннан глаукомадан дәвалау бүлмәсендә комплекслы программалар эшләнгән. Аларда оптималь бәягә берничә  хезмәт күрсәтү төре, аерым алганда, глаукомага диагноз кую өчен комплекслы тикшерү һәм диспансер күзәтүе каралган.

Перечень услуг, входящих в комплекс исследований для диагностики глаукомы

• Прием (осмотр, консультация) врачом офтальмологом первичный
• Периметрия
• Гониоскопия
• Оптическое исследование головки зрительного нерва с помощью зрительного анализатора
• Компьютерная периметрия

Глаукома авырулы пациент диспансерда исәптә торырга тиеш, чөнки глаукома ул – көчәя баручы хроник авыру һәм гомер буе  даими рәвештә табиб күзәтүе астында торуны таләп итә.

Глаукомадан дәвалау бүлмәсендә глаукома белән авыручы пациентлар өчен диспансер күзәтүе программасы эшләнгән. Бу программа буенча 3 айга 1 тапкыр мәҗбүри диспансер күзәтүе һәм табиб күрсәтмәсе буенча комплекслы тикшерүне үз эченә алган диспансер күзәтүләре каралган. Барысы да төшемле бәядән.